احکام ازدواج

سؤال 1_ عقد ازدواج چیست؟

جواب _ به سبب عقد ازدواج، زن به مرد حلال می شود.

س 2_ ازدواج بر چند قسم است؟

ج _ ازدواج بر دو قسم است: 1_ دائم، 2_ غیر دائم.

س 3_ عقد دائم چگونه است؟

ج _ عقد دائم یعنی مدّت زناشویی در آن معیّن نشود، و زنی را که به این قسم عقد می کنند « دائمه » گویند.

س 4_ عقد غیر دائم چگونه است؟

ج _ عقد غیر دائم یا موقّت، یعنی مدّت زناشویی در آن معیّن شود، مثلاً زن را به مدّت یک ساعت، یا یک روز، یا یک ماه، یا یک سال و یا بیشتر، عقد نمایند و زنی را که به این قسم عقد کنند « مُتعه » و « صیغه » می نامند.

س 5_ خواندن صیغۀ عقد در ازدواج چگونه است؟

ج _ در زناشویی چه دایم و چه غیر دایم، باید صیغۀ عقد خوانده شود و تنها راضی بودن زن و مرد کافی نیست، و صیغۀ عقد را یا خود زن و مرد می خوانند و یا دیگری را وکیل می کنند که از طرف آنان بخواند.

س 6_ آیا لازم است وکیل مرد باشد؟

ج _ وکیل لازم نیست مرد باشد، زن نیز می تواند برای خواند صیغۀ عقد از طرف دیگری، وکیل شود.

س 7_ زن و مرد چه وقتی می توانند به یکدیگر نگاه محرمانه نمایند؟

ج _ زن و مرد تا یقین نکنند وکیل آنها صیغه را خوانده است، نمی توانند به یکدیگر نگاه مَحرمانه نمایند و گمان به اینکه وکیل صیغه را خوانده است کفایت نمی کند، ولی اگر وکیل بگوید: صیغه را خوانده ام، کافی است.

س 8_ اگر زنی شخصی را وکیل کند که در چند روزی او را به عقد مردی در آورد، حکم آن چیست؟

ج _ اگر زنی شخصی را وکیل کند که مثلاً ده روز، او را به عقد مردی در آورد، و ابتدای ده روز را معیّن نکند، وکیل می تواند هر وقت بخواهد، او را ده روز، به عقد آن مرد در آورد، ولی اگر معلوم باشد که زن، روز یا ساعت معینی را قصد کرده، باید عقد را مطابق قصد او بخواند.

س 9_ آیا یک نفر می تواند برای خواند صیغۀ عقد، از طرف دو نفر وکیل شود؟

ج _ یک نفر می تواند برای خواند صیغۀ عقد دائم، یا غیر دائم از طرف دو نفر وکیل شود. و نیز می تواند از طرف زن وکیل شود و او را برای خود، به صورت دائم یا غیر دائم عقد کند، ولی بنابر احتیاط مستحب، عقد را دو نفر بخوانند.

کیفیت خواندن عقد دائم

س 10_ اگر صیغۀ عقد دائم را خود زن و مرد بخوانند، حکم آن چگونه است؟

ج _ باید پس از تعیین مهر، اوّل زن بگوید: « زَوَّجتُکَ نَفسي عَلَی الصِّداق المَعلُوم » یعنی « خود را به ازدواج تو در آوردم به مهری که معین شده است »، پس از آن بدون فاصله مرد بگوید: « قَبِلتُ التَّزویجَ » یعنی « قبول کردم ازدواج را » در این صورت عقد صحیح است.

س 11_ اگر زن و مرد، دیگری را وکیل کنند، حکم آن چگونه است؟

ج _ اگر زن و مرد، دیگری را وکیل کنند که از طرف آنها صیغۀ عقد را بخواند، چنانچه مثلاً اسم مرد احمد و اسم زن، فاطمه باشد و وکیل زن بگوید: « زَوَّجتُ مُوَکِّلَتي فاطمه مُوَکِّلَکَ احمَد عَلَی الصِّداق المعلُوم »، پس بدون فاصله، وکیل مرد بگوید: « قَبِلتَ لِمُوَکِّلي احمد عَلَی الصِّداق »، صحیح می باشد.

س 12_ آیا واجب است لفظی را که مرد می گوید، با لفظی که زن می گوید، مطابق باشد؟

ج _ واجب نیست لفظی را که مرد می گوید، با لفظی که زن می گوید مطابق باشد، بنابراین اگر زن « زَوَّجتُ » بگوید، مرد می تواند « قَبِلتَ التَّزویجَ » یا « قَبِلتَ النِّکاحَ » بگوید.

کیفیت خواندن عقد موقّت

س 13_ اگر خود زن و مرد، بخواهند صیغۀ عقد غیر دائم را بخوانند، حکم آن چگونه است؟

ج _ بعد از آنکه مدّت و مهر را معیّن کردند، چنانچه زن بگوید: « زَوَّجتُکَ نَفسي في المُدَّةِ المَعلُومَةِ عَلَی المَهرَ المَعلُوم »، بعد بدون فاصله مرد بگوید: « قَبِلتُ » صحیح است.

س 14_ اگر دیگری را وکیل کنند، حکم آن چیست؟

ج _ اول وکیل زن به وکیل مرد بگوید: « مَتَّعتُ مُوَکِّلَتي مُوَکِّلَکَ في المُدَّةِ المَعلُومَةِ عَلَی المَهرِ المَعلُوم »، پس بدون فاصله وکیل مرد بگوید: « قَبِلتُ لِمُوَکِّلي هکذا » صحیح می باشد.

شرایط عقد

س 15_ شرایط عقد ازدواج کدام است؟

ج _ عقد ازدواج 5 شرط دارد:

س 15_ شرایط عقد ازدواج کدام است؟

ج _ عقد ازدواج 5 شرط دارد:

اول: به زبان عربی صحیح خوانده شود و اگر خود مرد و زن نتوانند، صیغه را به عربی صحیح بخوانند، چنانچه ممکن باشد، بنابر احتیاط واجب باید کسی را که می تواند به عربی صحیح بخواند، وکیل کنند و اگر ممکن نباشد، خودشان می توانند به غیر عربی بخوانند، اما باید لفظی بگویند که معنای « زَوَّجتُ » و « قَبِلتَ » را بفهماند.

دوم: مرد و زن، یا وکیل آنها که صیغۀ عقد را می خوانند، قصد انشاء داشته باشند، یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را می خوانند، زن به گفتن « زَوَّجتُکَ نَفسي » قصدش این باشد که خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن « قبلت التّزویج » زن بودن او را برای خود قبول نماید. و اگر وکیل مرد و زن، صیغه را می خوانند، به گفتن « زوّجت » و « قبلت » قصدشان این باشد که مرد و زنی که آنان را وکیل کرده اند، زن و شوهر شدند.

سوم: کسی که صیغۀ عقد را می خواند بالغ و عاقل باشد، چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وکیل شده باشد، اگر چه در وکیل اشتراط بلوغ و عدم کفایت رشد بنابر احتیاط است.

چهارم: اگر وکیل زن و شوهر یا ولیّ آنها، صیغۀ عقد را می خوانند، در عقد زن و شوهر را معین کنند، مثلاً اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند، پس کسی که چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید: « زَوَّجتُکَ إحدی بَناتي » یعنی یکی از دخترانم را به ازدواج تو در آوردم، و او بگوید: « قبلتُ » یعنی قبول کردم، چون در هنگام عقد، دختر را معین نکرده اند، عقد باطل است.

پنجم: زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن در ظاهر با کراهت اجازه دهد و معلوم باشد قلباً راضی است، عقد صحیح است.

س 16_ اگر در عقد ازدواج یک حرف غلط خوانده شود که معنای آن را عوض کند، حکم آن عقد چیست؟

ج _ بنابر احتیاط عقد باطل است.

س 17_ کسی که دستور زبان عربی را نمی داند، اگر قرائتش صحی باشد و معنای صیغۀ عقد را بداند و آن را قصد نماید، آیا می تواند عقد بخواند؟

ج _ بله، می تواند عقد بخواند.

س 18_ اگر زنی را برای مردی، بدون اجازۀ آنان عقد کنند و بعد زن و مرد بگویند به آن عقد راضی هستیم، آیا عقد صحیح است؟

ج _ بله، عقد صحیح است.

س 19_ اگر زن و مرد یا یکی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد، راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستم، حکم آن چیست؟

ج _ بنابر احتیاط مستحب دوباره عقد را بخوانند.

س 20_ آیا پدر و جدّ پدری می توانند برای فرزند نابالغ یا دیوانۀ خود که در حال دیوانگی بالغ شده است، همسر بگیرند؟

ج _ بله، می توانند برای آنها همسر بگیرند.

س 21_ بعد از آنکه طفل بالغ شد و یا دیوانه عاقل گردید، آیا می تواند آن عقد را بر هم بزند؟

ج _ اگر ازدواجی که برای او کرده اند، مفسده ای نداشته، بنابر احتیاط نمی تواند آن را بر هم بزند، اما اگر مفسده ای داشته، می تواند آن را بر هم بزند.

س 22_ دختری که به سن بلوغ رسیده و رشیده است، برای ازدواج چه باید بکند؟

ج _ دختری که به سن بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می دهد، اگر بخواهد شوهر کند، چنانچه باکره باشد، بنابر احتیاط باید از پدر، یا جدّ پدری خود اجازه بگیرد، اما اجازۀ مادر و برادر، لازم نیست.

س 23_ در چه صورت اجازه پدر و جدّ، برای دختر لازم نیست؟

ج _ اگر پدر و جدّ پدری غایب باشند، به طوری که نتوان از آنها اجازه گرفت، یا دختر باکره نباشد، اجازۀ پدر و جدّ لازم نیست.

س 24_ اگر پدر یا جدّ پدری، برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پسر بعد از بالغ شدن چه باید بکند؟

ج _ باید خرج آن زن را بدهد.

س 25_ اگر پدر یا جدّ پدری برای پسر نابالغ خود زن بگیرد، پرداخت مهریۀ زن چگونه است؟

ج _ چنانچه پسر در هنگام عقد، مالی داشته، مهر زن را بدهکار است و اگر در موقع عقد، مالی نداشته، بنابر احتیاط باید پدر یا جدّ او، مهر زن را بدهند.

بر هم زدن عقد ازدواج

س 26_ مرد چگونه می تواند عقد را بر هم بزند؟

ج _ اگر مرد بعد از عقد بفهمد، زن یکی از این هفت عیب را داراست می تواند عقد را بر هم بزند:

اول: دیوانگی

دوم: بیماری خوره

سوم: بیماری بَرَص

چهارم: کوری

پنجم: زمین گیر بودن

ششم: افضا بودن، یعنی راه بول و حیض، یا راه حیض و غایط زن یکی شده باشد.

هفتم: گوشت، یا استخوانی در فرج او باشد که مانع نزدیکی شود.

س 27_ زن چگونه می تواند عقد را بر هم بزند؟

ج _ اگر زن، بعد از عقد بفهمد شوهر او دیوانه است، یا آلت مردی ندارد، یا مرضی دارد که نمی تواند نزدیکی نماید و یا تخمهای او را کشیده اند، می تواند عقد را بر هم بزند.

س 28_ در چه صورت است که مرد و زن باید بدون طلاق از هم جدا شوند؟

ج _ اگر مرد یا زن، به جهت یکی از عیبهای که در دو مسأله پیش گفته شد، عقد را بر هم بزند، باید بدون طلاق از هم جدا شوند.

س 29_ حکم پرداخت مهریه در این دو مسأله چیست؟

ج _ اگر به جهت آنکه مرد نمی تواند نزدیکی کند زن عقد را بر هم بزند، شوهر باید نصف مهر را بدهد، ولی اگر به جهت یکی دیگر از عیبها، مرد یا زن، عقد را بر هم بزند، چنانچه مرد با زن نزدیکی نکرده باشد، چیزی بر او نیست، اما اگر نزدیکی کرده باید تمام مهر را بدهد.

زنهایی که ازدواج به آنها حرام است



س 30_ ازدواج به چه زنهایی حرام است؟

ج _ ازدواج با زنهایی که با انسان مَحرم هستند، حرام است، مانند مادر، دختر، خواهر، مادر زن، عمّه، خاله، مادر بزرگ، نوه دختر برادر، دختر خواهر، زن پدر و زن پسر.

س 31_ اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، چه کسانی بر او مَحرم می شوند؟

ج _ اگر کسی زنی را برای خود عقد نماید، اگر چه با او نزدیکی نکند، مادر، مادرِ مادر آن زن و مادرِ پدر او هر چه بالا روند، با آن مرد محرم می شوند و نمی تواند با آنها ازدواج کند.

س 32_ اگر زنی را عقد کند و با او نزدیکی نماید، چه کسانی بر او محرم می شوند؟

ج _ دختر و نوۀ دختری و پسری آن زن هر چه پایین روند، چه در وقت عقد باشند یا بعد به دنیا بیایند، با آن مرد محرم می شوند.

س 33_ اگر با زنی که برای خود عقد کرده، نزدیکی نکرده باشد، آیا می تواند با دختر آن زن ازدواج کند؟

ج _ تا وقتی آن زن در عقد اوست، نمی تواند با دختر او ازدواج کند.

س 34_ افرادی که از خانوادۀ پدر و مادر به انسان محرم هستند چه کسانی هستند؟

ج _ عمّه و خالۀ پدر، عمّه و خالۀ پدرِ پدر، عمّه و خالۀ مادر و عمّه و خالۀ مادرِ مادر، هر چه بالا روند با انسان محرمند.

س 35_ چه کسانی با زنِ شخص، محرم هستند؟

ج _ پدر و جدّ شوهر، هر چه بالا روند و پسر و نوۀ پسری و دختری او هر چه پایین آیند، چه در موقع عقد باشند، یا بعد با دنیا بیایند، با زن او محرم هستند.

س 36_ آیا می توان با خواهر زن ازدواج کرد؟

ج _ اگر زنی را برای خود عقد کند، چه دائم باشد و چه موقت، تا وقتی که آن زن در عقد اوست، نمی تواند با خواهر آن زن ازدواج نماید.

س 37_ اگر شخصی زن خود را طلاق دهد تا چه موقعی نمی تواند با خواهر او ازدواج کند؟

ج _ اگر شخصی زن خود را به صورتی که در احکام طلاق گفته می شود « طلاق رجعی » دهد، در بین عدّه نمی تواند خواهر او را عقد نماید، لکن در عدّۀ « طلاق باین » که بعد بیان می شود، بنابر احتیاط مستحب با خواهر او ازدواج نکند و اما اگر زنی را مُتغه نماید، بنابر احتیاط واجب از ازدواج با خواهر او، در مدت عدّه، هر چند مدت مُتعه گدشته و یا متمتّع مدّت را بخشیده باشد، خودداری نماید.

س 38_ آیا انسان می تواند با خواهر زاده و برادر زادۀ زنش ازدواج کند؟

ج _ بله، ولی انسان نمی تواند بدون اجازۀ زن خود، با خواهر زاده و برادر زادۀ او ازدواج کند و اگر بدون اجازۀ زنش آنان را عقد نماید و بعد زن بگوید به آن عقد راضی هستم، اشکال ندارد.

س 39_ اگر زن بفهمد شوهرش، برادر زاده و یا خواهر زادۀ او را عقد کرده و حرفی نزند، چنانچه بعد رضایت ندهد، عقد آنان چگونه است؟

ج _ عقد آنان باطل است.

س 40_ اگر انسان پیش از ازدواج با دختر عمّه یا دختر خالۀ خود، با مادر آنان زنا کند، آیا می تواند با آنان ازدواج کند؟

ج _ دیگر نمی تواند با آنان ازدواج کند.

س 41_ اگر با دختر عمّه یا دختر خالۀ خود، ازدواج نماید و پیش از آنکه با آنان نزدیکی کند با مادرشان زنا نماید، حکم آن چیست؟

ج _ بنابر احتیاط مستحب از آنها جدا شود.

س 42_ اگر با زنی، غیر از عمّه و خالۀ خود زنا کند، آیا می تواند با دختر او ازدواج کند؟

ج _ بنابر احتیاط مستحب با دختر او ازدواج نکند.

س 43_ اگر زنی را عقد نماید و با او نزدیکی کند، سپس با مادر او زنا کند، آن زن بر او حرام می شود؟

ج _ خیر، آن زن بر او حرام نمی شود. و همچنین است اگر پیش از آنکه با او نزدیکی کند با مادر او زنا نماید، گر چه بنابر احتیاط مستحب، از آن زن با طلاق جدا شود.

س 44_ آیا زن مسلمان می تواند به عقد کافر در آید؟

ج _ زن مسلمان نمی تواند به عقد کافر درآید، چه اهل کتاب باشد یا کتاب نداشته باشد.

س 45_ آیا مرد مسلمان می تواند با زن کافر ازدواج کند؟

ج _ مرد مسلمان نمی تواند با زنهای کافر که اهل کتاب نیستند ازدواج کند، ولی ازدواج با زنهای اهل کتاب یعنی یهود، نصاری و مجوس، به عقد دائم یا موقت، مانعی ندارد.

س 46_ اگر با زنی که در عدّۀ طلاق است زنا کند، حکم آن چیست؟

ج _ اگر با زنی که در عدّۀ طلاق رجعی است، زنا کند آن زن بر او حرام می شود و اگر با زنی که در عدّۀ متعه، یا طلاق باین و یا عدّۀ وفات است زنا کند، بعداً می تواند او را عقد نماید، اگر چه بنابر احتیاط مستحب با او ازدواج نکند. معنای « طلاق رجعی »، « طلاق باین »، « عدّۀ متعه » و « عدّۀ وفات » در احکام طلاق گفته خواهد شد.

س 47_ اگر با زن بی شوهری که در عدّه نیست زنا کند، آیا می تواند آن زن را برای خود عقد نماید؟

ج _ می تواند آن زن را برای خود عقد نماید، ولی بنابر احتیاط مستحب صبر کند تا آن زن حیض ببیند، سپس او را عقد نماید و همچنین است اگر دیگری بخواهد آن زن را عقد نماید.

س 48_ اگر زنی را که در عدّۀ دیگری است برای خود عقد کند، چنانچه مرد و زن، یا یکی از آنان بداندکه عدّۀ زن تمام نشده و بدانند عقد کردن زن در عدّه، حرام است، حکم آن چیست؟

ج _ آن زن بر او حرام می شود، اگر چه مرد بعد از عقد، با آن زن نزدیکی نکرده باشد.

س 49_ اگر زنی را برای خود عقد کند و بعد معلوم شود که در عدّه بوده، چنانچه هیچ کدام نمی دانسته اند زن در عدّه است و نمی دانسته اند عقد کردن زن در عدّه حرام است، در صورتی که مرد با او نزدیکی کرده باشد، حکم آن چیست؟

ج _ آن زن بر او حرام می شود.

س 50_ اگر انسان بداند زنی شوهر دارد و با او ازدواج کند، چه باید بکند؟

ج _ باید از او جدا شود، و بعد نیز او را برای خود عقد نکند.

س 51_ زن شوهر دار، اگر زنا بدهد، آیا بر شوهر خود حرامی می شود؟

ج _ بر شوهر خود حرام نمی شود و چنانچه توبه نکند و بر عمل خود باقی باشد، بهتر است شوهر او را طلاق دهد، ولی باید مهرش را بدهد.

س 52_ زنی را که طلاق داده اند و زنی که متعه بوده و شوهرش مدت او را بخشیده یا مدّتش تمام شده، چنانچه بعد از مدتی دوباره شوهر کند و بعد شک کند هنگام عقد شوهر دوم، عدّۀ شوهر اول تمام بوده یا نه، چه باید بکند؟

ج _ نباید به شک خود اعتنا کند.

س 53_ آیا شخص لواط کننده می تواند با مادر، خواهر و یا دخترِ لواط داده ازدواج کند؟

ج _ مادر، خواهر و دخترِ پسری که لواط داده بر لواط کننده حرام است، در صورتی که لواط کننده بالغ و لواط داده نابالغ باشد. ولی اگر گمان کند که دخول نشده، یا شک کند دخول شده یا نه، بر او حرام نمی شوند.

س 54_ اگر با مادر، یا خواهر و یا دختر کسی ازدواج نماید و بعد از ازدواج با آن شخصی لواط کند، آیا آنها بر او حرام می شوند؟

ج _ آنها بر او حرام نمی شوند.

س 55_ اگر کسی در حال احرام که در احکام حج گذشت، با زنی ازدواج کند، حکم آن چیست؟

ج _ عقد او باطل است. و چنانچه می دانسته زن گرفتن بر او حرام است، دیگر نمی تواند آن زن را عقد کند.

س 56_ اگر زنی که در حال احرام است با مردی که در حال احرام نیست ازدواج کند، حکم آن چیست؟

ج _ عقد او باطل است و اگر زن می دانسته ازدواج کردن در حال احرام حرام است، بنابر احتیاط واجب بعداً با آن مرد ازدواج نکند.

س 57_ اگر مرد یا زن « طواف نساء » را که یکی از اعمال حج است انجام ندهند، حکم آن چیست؟

ج _ اگر مرد بجا نیاورد، زن بر او حرام می شود و نیز اگر زن بجا نیاورد و شوهرش بر او حرام می شود، ولی اگر بعد، « طواف نساء » را انجام دهند، یا نایب بگیرند که آن را انجام دهد، به یکدیگر حلال می شوند.

س 58_ اگر کسی دختر نابالغی را برای خود عقد کند و پیش از آنکه نُه سال دختر تمام شود، با او نزدیکی کند، چه إفضا شده باشد یا نه، حکم آن چیست؟

ج _ نزدیکی با او بنابر اظهر حرام نیست.

س 59_ چه موقع است که زن بر شوهرش حرامی می شود؟

ج _ زنی را که در سه نوبت طلاق داده اند، بر شوهرش حرام می شود.

س 60_ زنی را که در سه نوبت طلاق داده اند، چگونه شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید؟

ج _ اگر با شرایطی که در احکام طلاق گفته می شود، یا مرد دیگری ازدواج کند سپس طلاق بگیرد، شوهر اول می تواند دوباره او را برای خود عقد نماید.